ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ

 Πρώτη γενιά:1960-1970 Κατά την περίοδο αυτή τα πληροφοριακά συστήματα νοσοκομείων που αναπτύχθηκαν αφορούσαν κυρίως εφαρμογές για την υποστήριξη περισσότερο των κλινικών και λιγότερο των διοικητικών διαδικασιών του νοσοκομείου.  Ο στόχος ήταν η βελτίωση της παρεχόμενης περίθαλψης. Τα συστήματα αυτά ήταν ιδιαίτερα ακριβά και χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο από τα μεγάλα νοσοκομεία. Δεύτερη γενιά: 1970-1980 Κατά την περίοδο αυτή, στην οποία έγινε και η εμφάνιση των μικροϋπολογιστών, τα ΠΣΝ άρχισαν να περιλαμβάνουν εφαρμογές για την υποστήριξη των οικονομικών και διοικητικών διαδικασιών του νοσοκομείου.  Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν και από τα νοσοκομεία μικρότερης κλίμακας μεγέθους καθώς το κόστος τους αλλά και ο όγκος τους είχε μειωθεί σημαντικά. Επίσης, κατά την περίοδο αυτή, εκτός από την εμφάνιση των μικροϋπολογιστών, άρχισε και η χρήση των βάσεων δεδομένων η οποία έδωσε την δυνατότητα άμεσης διαθεσιμότητας των δεδομένων και παραγωγής αναφορών. Τα συστήματα αυτά ήταν κατά κύριο λόγο εφαρμογές, η λειτουργία και η χρησιμότητα των οποίων περιορίζονταν στα πλαίσια ενός συγκεκριμένου λειτουργικού τμήματος (stand-alone).  Συνήθως, βασίζονταν σε τοπικές βάσεις δεδομένων ενώ η δυνατότητα σύνδεσης μεταξύ τους αντιμετωπιζόταν ως δευτερεύον θέμα. Ένα παράδειγμα ενός stand-alone συστήματος είναι ο προσωπικός υπολογιστής στο φαρμακείο ενός νοσοκομείου στον οποίο λειτουργεί μια εφαρμογή για την καταχώρηση των ιατρικών συνταγών, την έκδοση αποδείξεων και τη διαχείριση της αποθήκης του φαρμακείου.  Το σύστημα αυτό είναι stand-alone  καθώς δεν υπάρχει επικοινωνία (σύνδεση) με τα κλινικά τμήματα του νοσοκομείου ούτε με το λογιστήριο στο οποίο γίνεται και η χρέωση των ασθενών.  Εάν το σύστημα αυτό δεν ήταν stand-alone, δεν θα απαιτούνταν η επαναπληκτρολόγηση των συνταγών καθώς αυτές θα ήταν άμεσα διαθέσιμες (μέσω της επικοινωνίας των συστημάτων) από τη χρονική στιγμή έκδοσης τους στο κλινικό τμήμα.  Επίσης, ο λογαριασμός του ασθενή θα ενημερωνόταν για οποιαδήποτε χρέωση από τη χρονική στιγμή εκτέλεσης μιας συνταγής. Τρίτη γενιά: 1980-1991 Κατά την περίοδο αυτή έγινε η εμφάνιση των προσωπικών υπολογιστών και  η χρήση των τοπικών δικτύων υπολογιστών (Local Area Networks –LAN).  Έτσι, πολλοί προμηθευτές πληροφοριακών συστημάτων αναγκάστηκαν να δώσουν στα συστήματα τους τη δυνατότητα επικοινωνίας με άλλα συστήματα.  Επίσης, κατά το χρονικό αυτό διάστημα άρχισε και η θεμελίωση των πρώτων προτύπων λειτουργικών συστημάτων, πρωτοκόλλων δικτύων και συστημάτων διαχείρισης αρχείων δεδομένων.  Ως αποτέλεσμα, οι προμηθευτές ΠΣΝ άρχισαν να χρησιμοποιούν συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων άλλων προμηθευτών, μερικά από τα οποία συμπεριλάμβαναν και γλώσσες διαχείρισης δεδομένων μέσω των οποίων δινόταν η δυνατότητα ανάκτησης δεδομένων που διαχειρίζονταν άλλες εφαρμογές. Τέταρτη γενιά: 1991 έως σήμερα Από το 1991 έχει αρχίσει να εμφανίζεται μια νέα γενιά ΠΣΝ, αν και τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης γενιάς δεν έχουν εκλείψει εντελώς.  Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν τη γενιά αυτή, όπως η αύξηση της δυνατότητας σύνδεσης δικτύων υπολογιστών, η δυνατότητα εγκατάστασης και χρήσης ενός συστήματος διαχείρισης βάσεων δεδομένων σε περισσότερα από ένα σημεία και η αύξηση και η καθιέρωση προτύπων στη λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων.  Με τον όρο πρότυπο, εννοούμε τον κοινό τρόπο θεώρησης και αντιμετώπισης ενός συγκεκριμένου θέματος.  Έτσι, στον χώρο της πληροφορικής στο διάστημα αυτό εμφανίστηκαν πρότυπα επικοινωνίας υπολογιστών, παραγωγής δεδομένων κ.λ.π. τα οποία έδωσαν τη δυνατότητα επικοινωνίας διαφορετικών πληροφοριακών συστημάτων (στο ίδιο γεωγραφικό σημείο ή σε διαφορετικά). Από τη μελέτη των τεσσάρων γενιών πληροφοριακών συστημάτων παρατηρούμε ότι οι αλλαγές στη λειτουργία και τη δομή των νοσοκομείων (οι οποίες υπαγορεύονται από την οικονομική πολιτική, τις κοινωνικές πιέσεις, τη συγχώνευση των προμηθευτών, κ.λ.π.) δημιουργούν συχνά την ανάγκη για τεχνολογική αλλαγή. Οι τεχνολογικές εξελίξεις μέσα  στο νοσοκομείο έπονται των δοκιμών και λειτουργικών του αλλαγών. Αρχικά, λίγα νοσοκομεία αντιλαμβάνονται την ύπαρξη της ανάγκης για αλλαγή.  Με την πάροδο όμως του χρόνου, η αλλαγή αυτή γίνεται αντιληπτή και τα νοσοκομεία προσαρμόζονται σε αυτήν.  Η προσαρμογή αυτή γίνεται με σημαντική επιτάχυνση.  Σε ένα χρονικό σημείο χ  η επιτάχυνση αυτή μειώνεται, καθώς τα περισσότερα νοσοκομεία έχουν προσαρμοστεί σε αυτήν.

                      http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0CGQQFjAD&url=http%3A%2F%2Fusers.sch.gr%2Fj_aggelo%2FENHLIKES%2Fword%2Ftest7%2520ARXIKO.doc&ei=SFatT9T8A43t-gaRspSADA&usg=          

ΠΈΜΠΤΗ, 10 ΜΑΪ́ΟΥ 20

Έρευνα για τα συστήματα πληροφορικής στα νοσοκομεία

Τα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία της Ελλάδας υιοθετούν τα συστήματα πληροφορικής, αλλά υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο χάσμα ανάμεσα στη χρήση τους στις διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες και στη χρήση τους στον τομέα των υπηρεσιών φροντίδας των ασθενών. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση και χρήση κλινικών πληροφορικών συστημάτων στον τομέα υπηρεσιών φροντίδας των ασθενών είναι ιδιαίτερα περιορισμένη ενώ αντιθέτως στον τομέα των διοικητικών και οικονομικών υπηρεσιών ο βαθμός υιοθέτησης των εφαρμογών της πληροφορικής είναι υψηλός.

Τα παραπάνω προκύπτουν από έρευνα για το βαθμό υιοθέτησης και χρήσης πληροφορικών συστημάτων στα δημόσια νοσοκομεία, την οποία εκπόνησε στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής, υπό την επίβλεψη των καθηγητριών του Εφαρμοσμένης Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ), Μάρως Βλαχοπούλου και Βασιλικής Μάνθου, ο επιστημονικός συνεργάτης του ΠΑΜΑΚ δρ. Σπύρος Κίτσιος.

Από την έρευνα αυτή, στοιχεία της οποία παρουσιάστηκαν στο 16ο Συνέδριο Εφαρμογών Πληροφορικής που διοργανώνει η HELΕXPO A.E στη Θεσσαλονίκη, προκύπτει ότι από τα 70 νοσοκομεία που απάντησαν στα ερωτηματολόγια τα περισσότερα (πάνω από το 80%) είχαν καταφέρει να υιοθετήσουν πληροφοριακά συστήματα για τη διαχείριση των ασθενών, τόσο στη γραμματεία των εξωτερικών ιατρείων (81,4%) όσο και στο γραφείο κίνησης (95%). Αντίθετα στον τομέα της κλινικής φροντίδας των ασθενών οι περισσότερες δραστηριότητες που σχετίζονται με την ιατρική και νοσηλευτική πράξη γίνονται ακόμη και σήμερα με έντυπη μορφή.

«Τα περισσότερα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα υστερούν σημαντικά στην υιοθέτηση κλινικών πληροφορικών συστημάτων. Ειδικότερα στη νοσηλευτική πράξη μόνο το 28,5% των νοσοκομείων δήλωσε ότι έχει εγκαταστήσει κάποιο νοσηλευτικό πληροφοριακό σύστημα στις υπάρχουσες κλινικές για την καταγραφή κλινικών παρατηρήσεων σχετικά με την πορεία/ εξέλιξη της υγείας των ασθενών. Η δε υιοθέτηση και χρήση συστημάτων πληροφορικής για την ψηφιοποίηση των ιατρικών φακέλων τόσο των εσωτερικών όσο και των εξωτερικών ασθενών, κυμαίνεται εξίσου σε ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά, 22,9% και 15,7% αντίστοιχα. Ιδιαίτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι παρά τη γεωγραφική μορφολογία της Ελλάδας, μόνο το 14,3% των νοσηλευτικών ιδρυμάτων του δείγματος διαθέτει συστήματα και τεχνολογίες τηλεϊατρικής και τηλεσυμβούλευσης για την υποστήριξη των ασθενών σε απομακρυσμένες περιοχές. Ωστόσο, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου τα συστήματα αυτά είναι διαθέσιμα, η χρήση τους είναι ιδιαίτερα περιορισμένη» εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δρ. Κίτσιος

Σε ότι αφορά την υποστήριξη των κλινικών τμημάτων, από τα στοιχεία που συλλέχθηκαν φαίνεται πως -με εξαίρεση τα ακτινοδιαγνωστικά εργαστήρια- τα περισσότερα νοσοκομεία έχουν καταφέρει επιτυχώς να υιοθετήσουν διάφορα πληροφοριακά συστήματα και εφαρμογές προκειμένου να μηχανογραφήσουν σε μεγάλο βαθμό τις βασικότερες δραστηριότητες στους τομείς των αιματολογικών εργαστηρίων και του φαρμακείου. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση πληροφοριακού συστήματος φαρμακείου για τη διαχείριση των φαρμάκων και των συνταγογραφήσεων, συγκέντρωσε το απόλυτο ποσοστό (100%).

Στο διοικητικο-οικονομικό τομέα, τα ποσοστά υιοθέτησης και ο βαθμός χρήσης πληροφοριακών συστημάτων είναι αρκετά πιο υψηλά. Τα συστήματα αυτά είναι κυρίως λειτουργικού επιπέδου και χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση των επιχειρησιακών πόρων στα νοσηλευτικά ιδρύματα. Η συντριπτική πλειοψηφία των νοσοκομείων (πάνω από το 90%) δήλωσε ότι έχει υλοποιήσει έως σήμερα ένα σημαντικό εύρος διοικητικών συστημάτων, όπως για παράδειγμα συστήματα λογιστηρίου, διαχείρισης υλικών, οικονομικής διαχείρισης και χρέωσης των ασθενών. Ωστόσο, συστήματα διοικητικής πληροφόρησης (MIS) έχουν υιοθετηθεί μόνο από το 37,1% των νοσοκομείων, παρά το γεγονός ότι θεωρούνται υψίστης σημασίας για την παρακολούθηση των νοσηλευτικών ιδρυμάτων σε ανώτατο διοικητικό επίπεδο, καθώς και για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων.

Συμπερασματικά ο κ. Κίτσιος αναφέρει ότι ανασταλτικός παράγοντας για τη χρήση συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνίας στα δημόσια νοσοκομεία είναι το γεγονός ότι δαπανούν πολύ λίγα για αυτό το σκοπό. Συγκεκριμένα το 77,1% του δείγματος διαθέτει σε ετήσια βάση μόνο το 1% του συνολικού προϋπολογισμού. Ωστόσο αυτό το φαινόμενο παρατηρείται και σε νοσοκομεία των άλλων χωρών της ΕΕ.

Το ευχάριστο είναι ότι έχει αρχίσει τα μειώνεται το τεράστιο ψηφιακό χάσμα που υπήρχε παλαιότερα ανάμεσα στα νοσηλευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και τα νοσηλευτικά ιδρύματα των άλλων χωρών της ΕΕ.

http://news.pathfinder.gr

http://news.pathfinder.gr/health/660310.html

ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Ανύπαρκτο το ιατρικό απόρρητο

Κόκκινη κάρτα βγάζει η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία και κλινικές όσον αφορά τα μέτρα ασφαλείας για τα στοιχεία υγείας των ασθενών.

Υστερα από ελέγχους που διενήργησε σε 10 νοσηλευτικά ιδρύματα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το επίπεδο ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων των ασθενών είναι γενικά ανεπαρκές, κυρίως στα δημόσια νοσοκομεία. Αίσθηση προκαλεί η διαπίστωση ότι η ελλιπής προστασία οφείλεται περισσότερο στην έλλειψη οργάνωσης και διαδικασιών, παρά σε αμιγώς τεχνικές ελλείψεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα περισσότερα πληροφοριακά συστήματα νοσοκομείων που ελέγχθηκαν διαθέτουν δυνατότητες ασφαλείας, αλλά αυτές δεν είχαν ενεργοποιηθεί επαρκώς.

Οπως αναφέρει η Αρχή, η ανάλυση των ευρημάτων δείχνει ότι οι πολιτικές και τα σχέδια ασφαλείας είναι ανύπαρκτα ή ανεπαρκή, ενώ υπάρχουν ελλείψεις κατά τη διαχείριση των πληροφοριακών αγαθών, των χρηστών των πληροφοριακών συστημάτων και του φυσικού αρχείου ιατρικών φακέλων.

Ηλεκτρονικά δίκτυα

Τα νοσοκομεία ελέγχθηκαν κυρίως για να διαπιστωθεί εάν τηρούν το ιατρικό απόρρητο και την ασφάλεια της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων αλλά και τι διαδικασίες ακολουθούν για την ικανοποίηση των δικαιωμάτων των ασθενών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη χρήση ηλεκτρονικών δικτύων και επικοινωνιών για τη διαχείριση των δεδομένων υγείας των ασθενών και τη λειτουργία ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου. Θυμίζουμε ότι ο σχετικός νόμος (2472/97) ορίζει ότι τα νοσοκομεία οφείλουν να λαμβάνουν τα κατάλληλα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα για την ασφάλεια των δεδομένων και την προστασία τους από τυχαία ή αθέμιτη καταστροφή, απώλεια, αλλοίωση, απαγορευμένη διάδοση ή πρόσβαση.

Η Αρχή απηύθυνε συστάσεις στα νοσοκομεία για τους κινδύνους που δημιουργούνται από την ανεπαρκή προστασία των ευαίσθητων δεδομένων υγείας και προγραμματίζει τη διενέργεια επαναληπτικών επιτόπιων ελέγχων για να διαπιστώσει εάν αυτά συμμορφώθηκαν ή όχι. Παράλληλα ανακοινώνει ότι θα προχωρήσει σε έλεγχο και άλλων νοσοκομείων.

http://www.enet.gr

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=269464

Β.ΦΩΤ.

•